Klasztor Bazylianów w Chełmie jest jednym z najokazalszych i najbardziej rozpoznawalnych elementów zespołu katedralnego na Górze Zamkowej.

Budynek klasztoru wzniesiono pod koniec pierwszej połowy XVII wieku. Budowę klasztoru ufundował Metody Terlecki, który w tamtym czasie był chełmskim biskupem unickim. Po tym jak w drugiej połowie wieku XIX unieważniono Unię Brzeską a wraz z tym wydarzeniem zlikwidowano unicką diecezję chełmińską, budynek dawnego klasztoru Bazylianów został przemianowany na budynek mieszkalny. Niestety w wyniku późniejszej przebudowy, budowla po części straciła swój barokowy charakter. Po wejściu na ostatnie piętro budynku trafimy do dużego pomieszczenia, które w czasach istnienia tutaj unickiego klasztoru służyło jako refektarz czyli jadalnia. Pomimo tego, że - jak wspomniane zostało wcześniej - na przestrzeni wieków budynek przechodził różnego rodzaju przemiany, wciąż jest to jeden z najcenniejszych zabytków architektonicznych ziemi chełmskiej. Łączą się tutaj różne style, dawny klasztor został też naznaczony piętnem zmieniających się epok. Tuż obok częściowo barokowego budynku, znajduje się wybudowany w stylu klasycystycznym budynek Chełmskiego Prawosławnego Bractwa Bogurodzicy. Mogłoby się wydawać, że ta organizacja o bardzo pobożnie brzmiącej nazwie nie będzie niczym szkodliwym, jednak stało się dokładnie to, co w wiekach wcześniejszych z krzyżakami - prawda okazała się być zupełnie inna, ponieważ Bractwo Bogurodzicy obrało sobie za cel rusyfikację tych terenów. Obecnie budynek dawnego klasztoru Bazylianów w Chełmie pełni taką samą funkcję jak po likwidacji Unii Brzeskiej oraz unickiej diecezji chełmińskiej - jest to budynek mieszkalny. Mieszkańcy tego miejsca zamieszkują budynek o bardzo dużych walorach historycznych i architektonicznych. Kto wie, może kiedyś powstanie tutaj jakieś muzeum?