Kościół w Mogilanach, podobnie jak sama miejscowość ma długą i interesującą historię. Warto zobaczyć ciekawą architekturę, zabytkowe wnętrze oraz unikatowy ołtarz główny.
Wiemy, że do końca XII w. Mogilany były pod władaniem królów i książąt, później Leszek Biały podarował te ziemie wojewodzie Goworkowi. Po jego śmierci jego i jego spadkobierców Mogilany objął wojewoda Teodor z rodu Gryfitów, który przekazał włości mogilańskie, za czasów Bolesława Wstydliwego Cystersom. Władali oni Mogilanami przez 326 lat i wybudowali pierwszy drewniany kościół, o którym wspomina Jan Długosz. Parafia została erygowana w 1325r. i obejmowała Mogilany, Buków, Kulerzów, Konary, Włosań, Świątniki Górne i Chorowice.
Mogilany przez lata przechodziły z rąk do rąk, aż przejął je Mikołaj Borek z Trzcińca, który w 1604 r. ufundował na miejsce drewnianego, nowy murowany, do dziś w części zachowany kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła wraz z boczną kaplicą św. Mikołaja. Nowy kościół został konsekrowany w 1608 r. przez sufragana krakowskiego Pawła Dąbskiego. Dobra mogilańskie, wraz z kościołem przechodziły z rąk do rąk aż 1802 r. kupiła je rodzina Konopków, która władała tymi ziemiami do II wojny światowej. W 1929 r. rozpoczęto przebudowę kościoła św. Bartłomieja według planów Franciszka Mączyńskiego, pod kierunkiem proboszcza Józefa Mazurka. Następna przebudowa była przeprowadzona w 1975 r. wg projektu Wandy Łopatowej pod kierunkiem ks. Żurawia. Od 1975 sukcesywnie wykonywano prąd, nowe ławki, konfesjonały i odnowiono wszystkie ołtarze, a także polichromie i ambonę. W 2001-2007 odnowiono kościół z zewnątrz (dach i ogrodzenie), a teren wokół świątyni wybrukowano.
Wystrój obecnego wnętrza kościoła w Mogilanach jest późnobarokowy i rokokowy. W jego wnętrzu znajduje się wiele cennych zabytków. Najcenniejszy jest ołtarz główny, wykonany w stylu późnego baroku. Warto wspomnieć, że wcześniej był on ołtarzem bocznym. Ołtarz ma kształt serca z postacią Chrystusa Ukrzyżowanego, w otoczeniu figur Matki Boskiej Bolesnej, św. Jana Ewangelisty aniołów i dekoracji ze wzorami roślinnymi. Sposób wykonania dekoracji wskazuje na to, że zostały wykonane w krakowskim warsztacie. Późnogotyckie figury Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana pochodzą z dawnego ołtarza głównego.
W kościele warto zobaczyć również barokową kaplicę boczną św. Mikołaja, kamienną chrzcielnicę z XVII w., oraz późnobarokową ambonę z wizerunkiem Chrystusa Dobrego Pasterza oraz Ewangelistów: św. Jana i św. Mateusza. Wśród cennego wyposażenia znajduje się miedzy innymi: kociołek na wodę święconą z XVIII-XIX wieku (przechowywany w zakrystii kościoła), kielichy (na jednym z nich widać datę 1844 r. i sygnaturę krakowskiego złotnika W.Knarry) oraz tacę z 1777 r. Taca ma urozmaicony wykrój i dekoracje z motywami roślinnymi. Taki rodzaj zabytków należy w skarbcach kościelnych do unikatów.
Przed kościołem możemy zobaczyć XIX – wieczną, neogotycką dzwonnicę z trzema dzwonami: św. Bartłomiejem, św. Józefem oraz zawieszonym w 2000 r. dzwonem Jubileuszowym. Dzwonnica ta stała się wzorem dla herbu Gminy Mogilany.
