Twórcą i wieloletnim kustoszem tego niezwykłego, założonego w 1978 roku muzeum był Stefan Ząbczyński (1920 – 1998) , długoletni prezes olkuskiej Ochotniczej Straży Pożarnej i Honorowy Obywatel Olkusza. To dzięki jego kolekcjonerskiej pasji możemy dziś oglądać bogatą kolekcję sprzętu strażackiego, samochodów, konnych sikawek, hełmów, toporów i mundurów strażackich z XIX i XX wieku. Kolekcję uzupełniają fotografie i dokumenty obrazujące historię olkuskiej straży. Jednym z najcenniejszych eksponatów jest XVII-wieczny dzwon alarmowy. W zbiorach muzeum jest także kilkadziesiąt sztandarów, medale i odznaczenia, minerały i stare monety, w tym trojak wybity w 1597 roku w olkuskiej mennicy. Szczególny charakter ma ekspozycja poświęcona walce o wolność Polski. Można tu zobaczyć mundury, odznaczenia, broń, zdjęcia i osobiste pamiątki. W muzeum zgromadzono też zabytki techniki; stare radia, telefony, zegarki i żelazka.