Będąca jednym z najważniejszych zabytków Sandomierza Brama Opatowska jest jedyną pozostałą z czterech bram w murach obronnych miasta wzniesionych przez króla Kazimierza Wielkiego około 1362 roku.

Pozostałe bramy: Zawichojska, Lubelska i Krakowska nie zachowały się do czasów współczesnych. Panowanie Kazimierza Wielkiego zaznaczyło się wyjątkowo mocno w historii Sandomierza. Dzięki opiece królewskiej wzniesiono tu w tamtym okresie nie tylko mory obronne, ale też zamek murowany na miejscy dawnego grodu oraz gotycką kolegiatę. Sandomierz stał się w tamtym czasie ważnym miejscem ze względu na przebiegające tędy szlaki handlowe ze wschodem oraz istotny dla handlu szlak wiślany, którym spławiane było drewno i zboże. Dodatkowym impulsem rozwoju Sandomierza było nadanie mu prawa do składowania soli i śledzi. Rozwój handlowy miasta stał się także przyczyną rozwoju bogatej warstwy mieszczańskiej Sandomierza, której przedstawiciele coraz liczniej studiowali na Akademii Krakowskiej. Mierząca 30 metrów wysokości Brama Opatowska zbudowana została w stylu gotyckim, z arkadą przejazdową w formie ostrołuku prowadzącą do wnętrza miasta oraz dobudowaną w XVI wieku renesansową attyką podnoszącą obronność budowli, chroniącą bowiem przed strzałami nieprzyjaciela wyposażonymi w tamtych czasach w płonące wiechcie powodujące często pożar miasta. W szerokich występach muru w Bramie Opatowskiej znajdują się bruzdy, służące kiedyś do opuszczania kraty chroniącej dodatkowo wjazd do miasta. Dziś krata nie jest zamykana, a sama Brama Opatowska jest wyjątkowym reprezentacyjnym wejściem prowadzącym na sandomierskie Stare Miasto. Jej wnętrze zostało także otwarte dla turystów: z tarasu widokowego, na który dojdziemy ponad 130 schodami, na szczycie Bramy Opatowskiej możemy podziwiać panoramę Sandomierza oraz jego okolic, wraz z wijącą się nieopodal Wisłą.