Od początku XIV do XX wieku Rusini (Łemkowie) zamieszkiwali cztery wioski położone na wschód od Szczawnicy w dolinie potoku Grajcarek (nazywanego dawniej Ruskim Potokiem). Była to Szlachtowa, Jaworki, Czarna i Biała Woda. Ich mieszkańcy byli najdalej na zachód osiadłymi góralami ruskimi na polskich ziemiach.
Tereny te nazywane były Rusią Szlachtowską. Wybitny profesor Roman Reinfuss użył tego terminu po raz pierwszy w 1936 roku z powodu różnic kulturowo-językowych. W 1834 roku językoznawca Osyp Lewicki wprowadził do literatury słowo ,, Łemki" pochodzące od słowa ,, Łem," które oznacza ,,tylko" (słowo to było nadużywane przez Rusinów). Po drugiej wojnie światowej w 1945r. część Rusinów dobrowolnie opuściła polskie tereny i osiedliła się na Ukrainie. Była to dwustronna wymiana ludności obcej etnicznie. Natomiast w 1947r. część ludności łemkowskiej siłą wywieziono z Polski w ramach akcji ,,Wisła" na Ziemie Odzyskane. Obie parafie greckokatolickie w Szlachtowej i Jaworkach przestały istnieć. Pozostały tylko cerkwie i kapliczki przydrożne z ruskimi świętymi, które były często niszczone i okradane przez ludność, która przybywała na te tereny.
Rusini zajmowali się hodowlą zwierząt, uprawą ziemi i druciarstwem ( zwłaszcza ci z Białej Wody). Hodowali głównie owce, świnie i bydło. Druciarze drutowali potłuczone garnki. Odbywali oni długie wędrówki po całej Polsce. Łemkowie zajmowali się wypasem zwierząt na większym terenie, gdyż stada owiec liczyły od kilkunastu do kilkudziesięciu sztuk. Były to górskie łąki. Skoszone i wysuszone na halach siano rolnicy gromadzili w prostych szałasach tzw. ,,chyżkach', w których również mieszkano latem. Zwierzęta sprzedawano na jarmarkach w Krościenku oraz w Piwnicznej. Za uzyskane pieniądze kupowano towary potrzebne w gospodarstwie domowym. Na początku XIX wieku powstały gospodarstwa rolne, mimo że ziemia nie nadawała się do uprawy. Była bardzo kamienista, a stoki zbyt nachylone, by je orać. Łemkowie siali jęczmień, pszenicę, len oraz sadzili ziemniaki, kapustę, fasolę i groch. Mieszkańcy Rusi żyli bardzo skromnie, ale starali się tego nie okazywać. Byli również ludźmi bardzo wierzącymi.
Wędrując głównymi ulicami wsi często spotykamy stojące przy drogach kapliczki. Budowali je nieznani już dziś w większości fundatorzy. Prywatne osoby stawiały je zazwyczaj przy swoich domach i gospodarstwach. Z okazji świąt kościelnych, a zwłaszcza w maju, październiku lub w niedziele, ludzie gromadzili się przy kapliczkach na wspólnej modlitwie. Zawsze zadbane były kapliczki stojące na trasie pielgrzymek odpustowych. Zatrzymywano się przy kapliczkach, odmawiano litanię i śpiewano pieśni. Ludność Jaworek, która pozostawała we wsi odprowadzała pielgrzymów do kapliczki, która stała u wejścia do wąwozu Homole ( osiedle Prokwitówka). Na Rusi Szlachtowskiej przy kapliczkach następowało również pożegnanie zmarłego z rodzinną wsią. Pogrzeb zatrzymywał się przy każdej napotkanej kapliczce. Trumnę zdejmowano z wozu i 3 razy uderzano nią o ziemię. Tuż przed II wojną światową zmieniono zwyczaj i 3 razy poruszano trumną na wozie. Przy każdym postoju śpiewano również ewangelię. Na Rusi Szlachtowskiej panował też zwyczaj, iż gdy ktoś zachorował, wtedy rodzina zanosiła do kapliczki dar ( figurkę, obraz, świecę) i modliła się gorąco o uzdrowienie. Wśród Rusinów panowało przekonanie, iż nie wolno nic zabrać z kapliczki, bo złodziejowi ,,uschnie" ręka. Wiele z nich utrzymanych jest w dobrym stanie również przez obecnych mieszkańców tych wsi. Są zabytkami architektury sakralnej oraz wyrazem wiary chrześcijańskiej minionych i współczesnych pokoleń.
